Lubelskie. Odkrycie archeologiczne na trasie przyszłej S17

Budowa S17 między węzłem Piaski Wschód a granicą z Ukrainą w Hrebennem jest podzielona na dziewięć odcinków, o łącznej długości 125 km. Ich szacunkowa wartość to 4,5 mld zł. Zaawansowanie na każdym z nich jest różne i wynika m.in. z terminu uzyskania decyzji środowiskowej, podpisania umowy z wykonawcami czy uzyskania decyzji ZRID. 

Na trasie przyszłej drogi ekspresowej S17 w rejonie Lubyczy Królewskiej prowadzone były badania archeologiczne. Projektowana trasa Piaski-Hrebenne, przecina obszar dużego stanowiska archeologicznego w miejscowości Kniazie, gm. Lubycza Królewska.

Stanowisko to odkryto w trakcie dawnych badań powierzchniowych realizowanych w ramach ogólnokrajowego programu Archeologiczne Zdjęcie Polski, a z jego powierzchni określonej wstępnie na ok. 2 ha, zebrano wówczas kilkanaście fragmentów ceramiki naczyniowej i fragment naczynia szklanego - datowanych na okres wczesnego średniowiecza oraz na okres nowożytny.

Stanowisko podlega prawnej ochronie konserwatorskiej, z powodu ujęcia w wojewódzkiej ewidencji zabytków i gminnej ewidencji zabytków Gminy Lubycza Królewska. Trasa przebiegu drogi ekspresowej S17 przecinała obszar stanowiska, stąd konieczne było przeprowadzenie badań archeologicznych, przed rozpoczęciem właściwych robót drogowych - na powierzchni 1,6 ha tego stanowiska.

Badania realizowane były przez firmę archeologiczną APB THOR w Gnieźnie, a kierownikiem badań od jesieni 2024 r. do lipca 2025 był mgr Michał Bonk, który przebadał powierzchnię 213 arów - z tego powodu, że w trakcie badań archeologicznych poszerzano kilkukrotnie ich zakres. Początkowy etap badań sprowadzał się do „zdjęcia” warstwy humusowej, a następnie jej oczyszczenia ręcznie, w celu wyróżnienia zarysów odsłanianych obiektów, ich zadokumentowania, a następnie eksploracji.

Odkryto ziemianki i okopy

- Dotychczas na stanowisku zadokumentowano i przebadano 787 obiektów archeologicznych o zróżnicowanej wielkości, przeznaczeniu i charakterze. Wśród nich odnotowano kilkanaście obiektów mieszkalnych (duże prostokątne zarysy o wymiarach ok. 5m x 6 m) w typie ziemianek, półziemianek i chat (w narożnikach tych obiektów pojawiały się paleniska), którym towarzyszyło ok. 200 różnorodnych jam gospodarczych i kilkadziesiąt dołków po słupach stanowiących naziemną konstrukcję tych obiektów - informuje Lubelski wojewódzki Konserwator Zabytków.

Ponadto w górnej partii stoku doliny zidentyfikowany został austriacki okop z okresu I wojny światowej oraz szereg niewielkich śladów po słupkach przed okopem, na których rozciągnięte były zasieki z drutu kolczastego (potwierdzają to informacje z przekazów historycznych).

Ogółem pozyskano ponad 2000 fragmentów ceramiki naczyniowej, blisko 1000 ułamków kości zwierzęcych, kilkanaście narzędzi krzemiennych i ok. 100 przedmiotów metalowych.
Najstarsze znaleziska na tym stanowisku wskazują na obecność kilku obiektów gospodarczych i występujących w nich fragmentów ceramiki - przypisywanych ludności kultury pucharów lejkowatych z epoki neolitu, datowanych na 4 tysiąclecie p.n.e.

Kolejne ślady osadnictwa pochodzą z epoki brązu. Są to nieliczne ułamki ceramiki łączone z kulturą mierzanowicką (ok. 1900-1700 lat p.n.e.) i kulturą trzciniecką (ok. 1700-1500 lat p.n.e.) i prawdopodobnie z kulturą łużycką (ok. 1500-800 lat p.n.e.), której można przypisać niewielki grocik do strzały odlany z brązu.

Odkryto też kilka obiektów mieszkalnych, które wstępnie datowano na okres rzymski (I-III w. n.e.) i powiązano z kulturą przeworską, za czym przemawia fragment naczynia.